Kedi nanesi hakkında bilinmesi gerekenler

Kedi nanesi nedir?

Kedi nanesi ya da diğer bir adıyla kedi otu, Ballıbabagiller (Lamiaceae) bitki familyasından gelen çok yıllık bir bitkidir. Bilimsel adı Nepeta olan kedi nanesi yaprakları; yeşil/gri renklerde, kenarları taraklı, sapı tüylü ve kalp şeklindedir. Çiçekler boru şekillidir, bitki 1 metre ebatlarına ulaşabilir ve kediler üzerindeki etkisi ile ünlüdür.

Nane, kekik ve lavantaçiçeği gibi bilinen 250’ya yapın Ballıbabagiller türü bulunmaktadır. Kedi otu olarak kullanılan bu bitkilerden bazıları;

Nepeta cataria (True catnip): Beyaz çiçekli bitkiler 1 metre uzunluğa ulaşabilir. Genellikle kedilerin en sevdiği türdür.
Nepeta camphorata (Camphor catnip): Mor benekli, beyaz çiçekli bitkiler 45 santimetreye kadar büyüyebilir. Kâfur kokusu vardır.
Nepeta parnassica (Greek catnip): Beyaz ve açık pembe çiçekli bitkiler 45 santimetreye kadar büyüyebilir.
Nepeta cataria citriodora (Lemon catnip): Mor benekli beyaz çiçekli bitkiler 1 metreye kadar büyüyebilir. Limonumsu bir kokusu vardır.
Nepeta mussinii (Persian cat mint): Mor çiçekli bitkilerin küçük gri/yeşil yaprakları vardır ve 38 santimetreye kadar büyüyebilir.

Avrupa ve Asya’ya özgü kedi otu, 1600’lü yıllarda sömürgeciler tarafından keşfedilip, ilerleyen yıllarda Kuzey Amerika ve Kanada’da da yetiştirilmeye başlandı. Kedi otununun asıl ismi Nepeta’nın İtalya’nın Nepete bölgesinden geldiğine inanılmaktadır.

Kedi nanesi kedileri nasıl etkiler?

Bitki yaprak ve saplarında bulunan Nepetalactone isimli yağ, kedilerde uyarıcı madde etkisi yaratır. Bitkide bunun dışında asetik asit, alfa ve beta nepetalactone, sitral, geraniol, dipenten, sitronelol, nerol, butirik asit, valerik asit ve tanen maddeleri de bulunur. Nepetalactone’un halüsinojenik bir etkisi vardır. Bazılarına göre bu etki LSD, bazılarına göre ise Marijuana etkisine yakındır.

Yere bırakılan kedi nanesinin kızgınlık dönemindeki dişi kedilerde afrodizyak etkisi yarattığı bilinmektedir. Bunun sebebi ise kedi otunun büyük olasılıkla kedilerde cinsel ilişki esnasında üretilen pozitif hormonlara benzer hormonları salgılatmasıdır. Cinsel etkilerin yanında; oyun oynama, kovalama, avcılık gibi etkiler de gözlemlenebilir.

Kedilerin yaklaşık %50 ile %60’ı farklı seviyelerde kedi nanesinden etkilenir. 8 haftalıktan küçük yavrular kedi nanesinden etkilenmemekte aksine hoşnutsuzluk duymaktadır. Kedi nanesinin oluşturduğu etki nepetalactone maddesinin burundan girmesiyle başlar. Ardından burundaki nöronları tetikleyerek beyne sinyal gönderilmesini sağlar. Kedi nanesinden etkilenme otozomal dominant gen ile aktarılan bir özelliktir.

Kedi nanesinden sadece evcil kediler etkilenmezler. Yabani kedi türleri de kedi nanesinin tadını çıkarabilir.
Kediler her nefes aldıklarında havadan milyarlarca partikül edinebilirler. Kediler; erkek, dişi, doğurgan, kısır farketmeksizin benzer oranlarda kedi nanesinden etkilenir.

Tipik tepki; koklama, çiğneme, yalama, başı ve çeneyi sallama, yanak ve gövdeyi sürtme gibi hareketler içerir. Bunun yanında saldırganlık, hiperaktivite, gerilme ve zıplama görülebilir. Kedi nanesini koklamanın yemekten daha etkili olduğuna inanılır. Oluşan etki 5 ile 10 dakika sürer ve 1 saatlik bir toparlanma süreci gerektirir.

Kedi nanesi kediler için zararlı mıdır?

Kedi nanesi kedilere zarar vermez. Kedi nanesi aşırı doz etkisi oluşturmaz. Çoğu kedi yeterince kedi nanesi tükettiklerinde daha fazlasını reddeder.

Kedi nanesi nasıl verilmeli?

Kedi nanesini kedinize vermenizin bir çok yolu var. Bunlardan bazıları;

• Kedinizin canı istediğinde kemirebilmesi için camın kenarına koyacağınız ufak bir saksıda kedi nanesi yetiştirebilirsiniz.
• Kedi otunu kurutabilir ve bir parçasını zemine serpebilirsiniz.
• İçinde kedi nanesi bulunan oyuncaklar alabilirsiniz. Çoğu petshop kedi naneli fare oyuncakları satmaktadır.

Kedime ne kadar kedi nanesi vermeliyim?

Eğer kuru nane verecekseniz bir kaç tutam yeterlidir.

Kedi nanesi nasıl yetiştirilir?

Kedi nanesi yetiştirmek oldukça kolaydır. Yerel bir çiçekçiden fideleri rahatlıkla edinebilirsiniz. Bunun yanında tohum halini de satın alabilirsiniz. Ancak çimlenmenin pek dek olay olmayacağını unutmamalısınız. Kedi nanesinden kumlu toprak ve bol güneş ışığı ile en yüksek verimi alabilirsiniz. Hazır oluncaya dek bol bol sulamayı da ihmal etmemelisiniz.

Hasat, kurutma ve saklama

Yıl boyunca kedi nanesi yapraklarını koparabilirsiniz. Kurutmak için düşük ısıda fırınınızı kullanabilir ya da havalandırılmış ve güneş görmeyen bir yerde yaprakları baş aşağı asabilirsiniz. Yapraklar hazır hale geldiğinde hafiften parçalanmaya başlayacaktır. Naneyi hava geçirmez bir poşete doldurduktan sonra dondurucuda saklayabilirsiniz.

Kedi nanesinin insanlar üzerinde bir etkisi var mı?

Hayır, insanlarda kedilerde oluşturduğu gibi yüksek bir etki oluşturmaz. Ancak insanlar üzerinde sakinleştirici etkisi olduğu bilinmekte ve tedavi amacıyla çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

Kedi çimi hakkında bilinmesi gerekenler adlı yazımız ilginizi çekebilir.